Een gemiddelde Nederlander gebruikt 82 petflessen per jaar (Rijksoverheid, 2017). Deze plastic flessen hebben grote schuld aan het afvalprobleem. Daarom voerde de overheid een beloning van 25 cent in, wanneer een petfles van boven de 0.5 liter wordt ingeleverd. Voorstanders van dit statiegeldsysteem zijn milieu organisaties en bepaalde gemeentes. Zij menen dat het statiegeldsysteem ervoor zorgt dat er minder zwerfafval ontstaat. Ook wordt het ingeleverde plastic hergebruikt - waardoor er minder grondstoffen verloren gaan aan het fabriceren van nieuw plastic. Deze argumenten werden onlangs kracht bijgezet door de uikomst van een onderzoek over het uitbreiden van het statiegeldsysteem. In oprdracht van voormalig staatssecretaris Dijksma van Milieu in het kabinet Rutte II, berekende het onderzoeksbureau CE Delft dat bij het invoeren van statiegeld op flesjes en blikjes het zwerfafval met 70 % tot 90 % zal afnemen (CE Delft, 2017). Ook consumenten zijn tevreden over het statiegeldsysteem: onderzoek van het Nederlandse opinieonderzoeksbureau TNS Nipo toont dat 98 % van de consumenten haar flessen met statiegeld inlevert. Daarbij stelt het onderzoek dat 73 % van de bevolking het eventueel afschaffen van statiegeld een slechte zaak zou vinden (Schalkwijk & Mulder, 2011). Tegenstanders, voornamelijk frisdrankfabrikanten en supermarkten, stellen dat het in stand houden van zowel statiegeld als de ‘plastic heroes’ afvalbakken, afval verwerking onnodig ingewikkeld en duur maakt (Bergsma, Bijleveld, Otten, & Krutwagen, 2011).  

In 2012 kamen het ministerie van Infrastructuur, Nederlandse gemeenten en bedrijven wederom samen - om tot de ‘Raamovereenkomst Verpakkingen II’ te komen. Het verschil met de eerste overeenkomst is dat bedrijven nu, onder strikte voorwaarden, kunnen bepalen of ze statiegeld instellen - waar dit voorheen verplicht was. Zo moeten supermarkten voorzien worden van inzamelcontainers voor plastic. Nu is er nog geen bedrijf wat zich aan deze strikte voorwaarden houdt, waardoor het statiegeldsysteem in werking blijft (Rijksoverheid, 2015). Opvallend is dat waar in de Nederlandse politiek veel steun is voor het afschaffen van statiegeld, Duitsland en de Scandinavische landen het statiegeld systeem juist hebben uitgebreid naar kleine pet flessen (Fråne, Stenmarck, Gíslason, Lyng, 2014 & Žmak & Hartmann, 2017).  

Het debat rond het afschaffen van het statiegeldsysteem in Nederland bereikte haar piek naar aanleiding van een onderzoek dat oordeelde dat het systeem extreem duur is. Deze informatie werd doorgespeeld aan toenmalig staatssecretaris Atsma van milieu in het kabinet Rutte I die op basis van het onderzoek pleiten voor het afschaffen van statiegeld. Het nieuwsartikel ‘Wagenings onderzoek statiegeld onzorgvuldig’ beschrijft hoe in 2009 het bedrijfsleven Wageningen Universiteit de opdracht gaf om te onderzoeken hoe hoog de kosten zijn van het statiegeldsysteem (Marijnissen, 2016). De Commissie Wetenschappelijke Integriteit van de Wageningen Universiteit stelde later dat de onderzoekers onzorgvuldig zijn geweest op bepaalde onderdelen. Daarbij hadden de onderzoeken er niet bij vermeld dat het onderzoek gefinancierd werd vanuit het bedrijfsleven. De commissie stelt dan ook dat het onderzoek niet gebruikt had mogen worden bij de evaluatie van het statiegeld systeem door de politiek. Dit voorbeeld laat zien hoeveel invloed de plastic lobby heeft op de Haagse politiek.

Sinds het kritiek op het onderzoek van de Wageningen Universiteit is de opinie over statiegeld veranderd. Zo heeft de overheid besloten dat vanaf 1 januari een beloningsysteem voor kleinere petflessen in te voeren in 70 gemeenten. Scholen, verenigingen en organisaties ontvangen een beloning voor het inzamelen van kleine plastic flesjes. De overheid gaat er vanuit dat er via deze weg minder zwerfafval ontstaat én dat het ingezamelde plastic kan worden gebruikt om nieuwe producten mee te maken (Rijksoverheid, 2016).

LOKAAL INITIATIEF 

BELEID